Το μετάξι, ως ύφασμα, ήταν γνωστό στους αρχαίους Έλληνες από το 4ο π.Χ. αιώνα, χάρη στις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Την εποχή του Βυζαντίου και συγκεκριμένα το 551 μ. Χ., δύο μοναχοί του Τάγματος του Αγίου Βασιλείου εισήγαγαν, σύμφωνα με την παράδοση, το μεταξόσπορο από την Ασία στο Βυζάντιο, κρυφά μέσα στα κούφια τους μπαστούνια. Ασφαλώς δε θα μπορούσαν να φανταστούν ότι από το σπόρο αυτό θα ξεπετιόταν μια ολόκληρη επιστήμη η σηροτροφία, και πως ο ίδιος αυτός σπόρος θα ήταν δυνατόν να αποτελέσει για τις επερχόμενες γενιές, σε ολόκληρη την Ευρώπη, Αμερική και Ασία πηγή πλούτου και πολιτισμού.
Πράγματι, από την Κωνσταντινούπολη η σηροτροφία διαδόθηκε σε ολόκληρη την Ελλάδα και ιδιαιτέρως στην Πελοπόννησο.
Το κουκούλι είναι η πρώτη ύλη που χρησιμοποιείται για την παραγωγή μεταξιού. Η απόδοση και η ποιότητα του τελικού προϊόντος που λαμβάνεται, δηλαδή της μεταξωτής κλωστής, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα του κουκουλιού που χρησιμοποιείται για "αναπήνιση".

Οι ιδιότητες του μεταξιού

Το μετάξι αποτελεί μία υφαντική ίνα με εξαιρετικές ιδιότητες, η οποία παράγεται από την κάμπια του μεταξοσκώληκα. Το πολύτιμο αυτό νήμα, το μοναδικό φυσικό συνεχές νήμα του οποίου το μήκος μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 1500 μέτρα χωρίς διακοπή, είναι ενα αγροτικό προϊόν υψηλής αξίας λόγω της υπερέχουσας ποιότητας του. Η μεγάλη λεπτότητα της απλής ίνας που προέρχεται από ένα και μόνο κουκούλι, επιβάλει το συνδυασμό περισσοτέρων ινών οι οποίες συνενώνονται και συστρέφονται σε ειδικές μηχανές, παράγοντας με αυτό τον τρόπο τη γνωστή σε όλους μεταξωτή κλωστή.
Το μετάξι ήταν είναι και θα είναι σε όλες τις εποχές ένα κόσμημα. Ελαστικό, μονωτικό και ευέλικτο, θεωρείται η πιο φίνα και μαλακή από τις φυσικές υφαντικές ίνες, με εξαιρετική λάμψη και υφή. Έχει βρεθεί ότι το μετάξι είναι υγροσκοπικό και δυσθερμαγωγό, συγκρατώντας υγρασία μέχρι και 11% σε κανονικές συνθήκες, ενώ όταν η σχετική υγρασία φτάνει στο 100%, αυξάνεται η απορροφητική του ικανότητα μέχρι και 35%, καθώς το νερό απορροφάται από όλη τη μάζα της ίνας με ταυτόχρονη διόγκωση της. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην εμφανίζεται εύκολα υγρασία, στο μεταξωτό ύφασμα. Επιπλέον, οι υγροσκοπικές του ιδιότητες το καθιστούν ικανό να απορροφά τον ιδρώτα από το δέρμα και να επιτρέπει στη συνέχεια την εξάτμιση του ανάμεσα από τις ίνες του.
Η συμπεριφορά του μεταξιού ως προς τη θερμότητα το καθιστά πολύ καλό μονωτικό, προσδίδοντας στα μεταξωτά ρούχα την ιδιότητα να διατηρούν σχεδόν σταθερή τη θερμοκρασία του σώματος, με αποτέλεσμα να είναι ζεστά το χειμώνα και δροσερά το καλοκαίρι.
Οι ιδιότητες και ο τρόπος ύφανσης του μεταξιού κάνουν σχεδόν αδύνατη τη συγκράτηση των αλλεργιογόνων ουσιών και των ακάρεων της σκόνης και την ανάπτυξη μυκήτων κάνοντας το τέλειο υλικό για χρήση από άτομα με ευαισθησίες στους παραπάνω παράγοντες. Γενικότερα μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ένα προϊόν το οποίο, πέρα από την επιφανειακή προσέγγιση του ως είδος πολυτελείας, προστατεύει την υγεία του χρήστη του. Αυτό είναι το βασικό χαρακτηριστικό του μεταξιού που το έχει βοηθήσει να διατηρήσει τη δημοτικότητά του.

Πηγές:
Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων
Γενική Διεύθυνση Ζωικής Παραγωγής
Εγχειρίδιο Σηροτροφίας - Η εκτροφή του μεταξοσκώληκα στοιχεία καλλιέργειας της μουριάς - Πασχάλης Χ. Χαριζάνης - Μάριος Τζιτζινάκης
Φωτογραφίες: Πασχάλης Χ. Χαριζάνης